ارث و میراث از جمله مهم‌ترین موضوعات حقوقی در هر جامعه‌ای است که قوانین و مقررات خاصی برای تعیین نحوه تقسیم و انتقال اموال متوفی به بازماندگان دارد. در ایران، قوانین ارث و میراث بر اساس فقه اسلامی و قانون مدنی تنظیم شده‌اند که در این مقاله به برخی از نکات کلیدی آن‌ها خواهیم پرداخت.
تعریف ارث
ارث به معنای انتقال حقوق و اموال متوفی به بازماندگان قانونی اوست. این حقوق و اموال شامل تمام دارایی‌ها، اموال منقول و غیرمنقول، دیون و تعهدات متوفی می‌شود.تقسیم ارث
تقسیم ارث بر اساس سهم‌الارث در قانون مدنی ایران صورت می‌گیرد که بازماندگان متوفی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: وطبقه اول: شامل فرزندان، پدر، مادر و همسر متوفی. طبقه دوم: شامل برادران، خواهران، اجداد و جدات متوفی. طبقه سوم: شامل عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن‌ها.سهم‌الارث
به طور کلی، سهم هر یک از بازماندگان به نسبت مشخصی از کل دارایی‌های متوفی محاسبه می‌شود.وصیت
متوفی می‌تواند تا یک سوم از اموال خود را به صورت وصیت به دیگران منتقل کند. اگر وصیت بیش از یک سوم اموال باشد، تنها با رضایت وراث قابل اجرا است.اجرای ارث
پس از فوت فرد، بازماندگان می‌توانند با ارائه مدارک قانونی نظیر گواهی فوت و شناسنامه متوفی به مراجع قانونی مراجعه کرده و نسبت به تقسیم ارث اقدام کنند.مراحل تقسیم ارث و مراحل اداری آن در ایران
اعلام فوت
پس از فوت فرد، خانواده یا وراث باید به ثبت احوال مراجعه کرده و گواهی فوت دریافت کنند. این گواهی به عنوان مدرک رسمی برای اعلام فوت فرد به مراجع قانونی استفاده می‌شود.دریافت انحصار وراثت
وراث باید به شورای حل اختلاف منطقه‌ای که متوفی در آن سکونت داشته مراجعه کرده و درخواست انحصار وراثت دهند. برای این کار، مدارکی همچون گواهی فوت، شناسنامه و کارت ملی متوفی و وراث نیاز است. شورای حل اختلاف پس از بررسی مدارک و انجام مراحل قانونی، گواهی انحصار وراثت صادر می‌کند که سهم هر یک از وراث در آن مشخص شده است.ارزیابی اموال
وراث باید لیست کامل اموال و دارایی‌های متوفی را تهیه کنند. این شامل اموال منقول (نقدینگی، اوراق بهادار، خودرو و…) و غیرمنقول (ملک، زمین و…) می‌شود.پرداخت دیون و مالیات
پیش از تقسیم ارث، وراث باید دیون و بدهی‌های متوفی را پرداخت کنند. همچنین، مالیات بر ارث باید پرداخت شود که بسته به نوع و میزان اموال متوفی محاسبه می‌شود.تقسیم ارث
پس از انجام مراحل بالا، اموال بین وراث طبق سهم‌الارث تعیین شده در گواهی انحصار وراثت تقسیم می‌شود. اگر بین وراث توافقی در مورد نحوه تقسیم اموال وجود نداشته باشد، می‌توانند از طریق دادگاه به تقسیم اموال بپردازند.انتقال مالکیت
در نهایت، هر یک از وراث باید به ادارات مربوطه مراجعه کرده و سند مالکیت خود را به نام خود منتقل کنند. این شامل مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، بانک‌ها، بورس و سایر مراکز مرتبط است. این مراحل کلی برای انجام تقسیم ارث و مراحل اداری آن در ایران است.
